8. Wees voorzichtig met (sociale) media

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat berichtgeving over zelfdoding in de media effect kan hebben op mensen die kampen met suïcidaliteit. Dit effect kan zowel positief als negatief zijn. Positieve of beschermende effecten worden “Papageno-effecten” genoemd. Negatieve effecten waardoor het risico op zelfdoding toeneemt worden “Werther-effecten” genoemd.

Papageno-effect. 
In Mozart’s Zauberflöte kan hoofdpersoon Papageno na het verlies van zijn geliefde alleen nog aan suïcide denken. Drie andere personages in de opera tonen hem alternatieve manieren om zijn problemen op te lossen. 
Elementen in berichtgeving die bijdragen aan het Papageno-effect zijn: 
•	Verhalen van hoop en herstel 
•	Verwijzen naar hulp

Werther effect. 
In zijn roman “The sorrows of young Werther” beschrijft Goethe hoe Werther na een gepassioneerde romance een einde aan zijn leven maakt. Na publicatie van het boek nam het aantal suïcides onder jonge mannen, met name mannen die zich identificeren met Werther, toe. 
Elementen in berichtgeving die bijdragen aan het Werther-effect zijn: 
•	Het benoemen van methoden voor zelfdoding
•	Sensationele berichtgeving
•	Romantiseren of dramatiseren

Met de manier waarop je over jouw onderzoek bericht, heb je dus veel invloed op je publiek. Met veilige communicatie over je onderzoek kun je bijdragen aan het voorkómen van suïcide. Meer over hoe je dit kunt doen lees in deze Handreiking voor media-professionals.

Een aantal belangrijke do’s en dont’s:

• Toon. Praat met respect over suïcide. Vermijd het woord zelfmoord  – gebruik liever het woord zelfdoding.
• Inhoud. Betrek bij het opstellen van media-content een ervaringsdeskundige.
• Wervend taalgebruik. Om deelnemers te werven kan het verleidelijk zijn wervende teksten te gebruiken. Wees daar voorzichtig mee. Voorkom dat suïcidaliteit wordt neergezet als iets speciaals, iets extreems of iets ernstigs dat je gedaan moet hebben om mee te kunnen doen met onderzoek.
• Timing. Houd bij het publiceren van content rekening met de beschikbaarheid van hulpbronnen voor mensen die het moeilijk hebben. Publiceer liever niet buiten kantoortijden of vlak voor het weekend. Publiceer liever eerder op de dag: later op de dag zijn mensen vaker alleen, hebben ze méér (last van) suïcidale gedachten en minder afleiding.
• Verwijs altijd naar hulpmogelijkheden. Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.