Tien tips voor onderzoekers

Op deze pagina staan tien tips voor onderzoek doen naar suïcidaliteit.

1. Vraag naar suïcidaliteit
Sommige onderzoekers denken dat vragen naar suïcidaliteit mensen op ideeën brengt. Onderzoek laat zien dat dit niet het geval is. Suïcidaliteit neemt door het beantwoorden van vragen erover niet toe. Sterker nog: het beantwoorden van vragen over suïcidaliteit kan opluchten, óók als het vragen zijn in het kader van wetenschappelijk onderzoek.

2. Bouw voort op bestaande (Nederlandse) data
Er is veel onderzoek gedaan naar suïcide-gerelateerde onderwerpen. Ook is het onderwerp suïcidaliteit vaak meegenomen in gerelateerd onderzoek, bijvoorbeeld onderzoek naar depressie. Hier vind je een overzicht van Nederlandse databases waarin informatie beschikbaar is over suïcidale gedachten, suïcidepogingen of suïcide.

3. Wees je bewust van de verschillen tussen suïcidale gedachten, plannen en pogingen
Overlijden door suïcide is (gelukkig) relatief zeldzaam. Suïcidegedachten en suïcidepogingen komen veel vaker voor, en worden daarom in onderzoek vaker als uitkomstmaat gekozen. Het is daarbij belangrijk je te realiseren dat uitingen van suïcidaal gedrag (gedachten, pogingen, plannen, overlijden) van elkaar verschillen. Zo zijn risicofactoren voor overlijden door suïcide anders dan risicofactoren voor een niet-fatale poging. Ook kunnen interventies een effect hebben op suïcidale gedachten maar niet op pogingen, of andersom.

4. Sluit mensen die (acuut) suïcidaal zijn niet zomaar uit
In veel onderzoeken wordt ervoor gekozen om mensen die (acuut) suïcidaal zijn te excluderen. Dit heeft ertoe geleid – en leidt er nu nog steeds toe – dat er weinig onderzoek is met acuut suïcidale mensen, en dat we dus weinig over die groep weten. Ook die groep is belangrijk om meer van te leren, zeker als jouw onderzoeksvraag over hen gaat.

5. Bepaal welke definities je wilt gebruiken
Het is niet eenvoudig om termen als suïcidale gedachten, suïcidale plannen en suïcidepogingen te definiëren. Maak indien mogelijk gebruik van bestaande definities, zoals de definities van De Leo et al. of de definities zoals die in de Richtlijn Suïcidaliteit worden gebruikt. Soms is het toch zinnig om een eigen definitie te gebruiken.

6. Kies zorgvuldig een vragenlijst
Uit onderzoek blijkt dat dichotome vragen over suïcidale gedachten of suïcidepogingen (bijvoorbeeld: “heeft u in de afgelopen 12 maanden geprobeerd een eind aan uw leven te maken?”) door respondenten verschillend worden geïnterpreteerd. Dit heeft effect op de betrouwbaarheid van je resultaten. Kies waar mogelijk voor een gevalideerde vragenlijst die goed past bij jouw vraagstelling. Hier vind je een database van vragenlijsten en items.

7. Bewaak de veiligheid van je onderzoeksdeelnemers
Praten over suïcide-gerelateerde onderwerpen kan confronterend en ingrijpend zijn. In een veiligheidsprotocol breng je eventuele risico’s in kaart en tref je maatregelen om ze te beperken. Hier vind je meer informatie over het maken van een veiligheidsprotocol. Onderzoek naar suïcidaliteit kan ook een kans bieden om mensen te verwijzen naar hulp.

8. Betrek ervaringsdeskundigen
Door ervaringsdeskundigen bij elke stap van je onderzoek te betrekken, kun je beter aansluiten bij de behoeften van je doelgroep. Via ZonMW is over dit thema veel informatie beschikbaar. Hier vind je meer informatie en tips over het betrekken van ervaringsdeskundigen met suïcidaliteit.

9. Wees voorzichtig met (sociale) media uitingen over je onderzoek
Suïcidaliteit is een gevoelig onderwerp. Berichten in de (sociale) media over suïcidaliteit kunnen invloed hebben op mensen die kampen met suïcidale gedachten, hun naasten en nabestaanden. Het is daarom belangrijk om zorgvuldig over je onderzoeksresultaten te berichten. 113 Zelfmoordpreventie heeft richtlijnen opgesteld voor journalisten, die ook voor onderzoekers helpend kunnen zijn. Je vindt ze hier.

10. Zorg goed voor jezelf
Het kan confronterend of belastend zijn om onderzoek te doen naar suïcide-gerelateerde onderwerpen. De verhalen die mensen delen kunnen je aangrijpen. Misschien heb je zelf te maken met suïcidaliteit, of ken je iemand die hiermee worstelt. Check regelmatig hoe het met je gaat. Bespreek met een collega hoe het voor je is om suïcide-onderzoek te doen. Zorg voor voldoende ontspanning. Neem als dat nodig is even afstand van het onderwerp.