Onderzoek naar zelfdoding: 10 handvatten om rekening mee te houden
Jaarlijks overlijden er in Nederland ongeveer 1900 mensen door zelfdoding. Wetenschappelijk onderzoek is nodig om (nog) meer te leren over hoe suïcides voorkomen kunnen worden. Bij het doen van onderzoek naar suïcide-gerelateerde onderwerpen spelen er verschillende uitdagingen. Deze “tien handvatten” helpen je op weg.
De handvatten zijn geschreven door onderzoekers en hulpverleners van 113 Zelfmoordpreventie op basis van wetenschappelijke literatuur, bestaande handreikingen en de ervaring van onderzoekers, hulpverleners en ervaringsdeskundigen. Ze zijn bedoeld om onderzoekers op weg te helpen en als startpunt voor gesprek over deze thema’s. Heb jij aanvullende tips of ideeën? We horen ze graag!
Het is ook mogelijk om de handvatten direct als pdf-versie te downloaden. Deze kun je gebruiken als naslagwerk.
1. Onderzoek doen naar suïcidaliteit kán en is nodig!
Breng ik door te vragen naar suïcidaliteit mensen niet juist op ideeën? Onderzoek toont aan dat dit niet zo is, óók niet als het vragen zijn in het kader van onderzoek. Mensen met suïcidaliteit kunnen meestal ook gewoon deelnemen aan interventiestudies.
2. Bouw voort op bestaande (Nederlandse) data
Op verschillende plekken in Nederland wordt onderzoek gedaan naar suïcidaliteit en suïcidepreventie. Voorkom dubbel werk door te bekijken in welke Nederlandse cohorten en onderzoeken data wordt verzameld over suïcidale gedachten of suïcidepogingen
3. De relatie tussen ideatie en suïcide is beperkt
De meeste mensen met suïcidale gedachten doen nooit een poging, en de meeste pogingen zijn niet fataal. Behandelingen die een positief effect hebben op suïcidale gedachten, voorkomen niet automatisch óók pogingen en vice versa. Kies daarom bewust je uitkomstmaten.
4. Bepaal welke definities je wilt gebruiken
Het is niet eenvoudig om termen als suïcidale gedachten, suïcidale plannen en suïcidepogingen te definiëren, maar het is wel bepalend voor je studie. Maak zoveel mogelijk gebruik van bestaande definities. Als je toch een op-maat-gemaakte definitie nodig hebt, dan kun je onze online tool gebruiken.
5. Kies zorgvuldig een vragenlijst
Uit onderzoek blijkt dat ja/nee vragen over suïcidale gedachten of suïcidepogingen vaak resulteren in onbetrouwbare data. Bovendien gaat er waardevolle informatie verloren. Lees wat je kunt doen om je metingen nauwkeuriger te maken.
6. Bewaak de veiligheid van onderzoeksdeelnemers
Praten over zelfdoding kan confronterend en ingrijpend zijn. Besteed daarom zowel voorafgaand aan het onderzoek als tijdens het onderzoek aandacht aan de veiligheid van deelnemers. Laat deelnemers zien waar ze hulp kunnen vinden.
7. Betrek ervaringsdeskundigen
Ervaringskennis is een belangrijke kennisbron die wetenschappelijke kennis en praktijkkennis aanvult. Door mensen met ervaringskennis over suïcidaliteit in elke fase van het onderzoek te betrekken, sluit je beter aan bij de behoeften van je doelgroep.
8. Wees voorzichtig met (sociale) media
Berichten in de (sociale) media over suïcidaliteit kunnen invloed hebben op mensen die kampen met suïcidale gedachten, hun naasten en nabestaanden. Bericht daarom zorgvuldig en veilig over je onderzoek. Je kunt hierbij de mediarichtlijnen voor journalisten gebruiken.
9. Draag bij aan implementatie
Onderzoeksresultaten bereiken niet vanzelf de praktijk. Stimuleer implementatie door principes uit de implementatiewetenschappen te gebruiken. Betrek stakeholders vanaf het begin en maak je resultaten op toegankelijke manieren beschikbaar.
10. Zorg óók voor jezelf
Het kan belastend zijn om onderzoek te doen naar zelfdoding. Check daarom ook regelmatig hoe het met jouzelf gaat. Bespreek met een collega hoe het voor je is, zorg voor voldoende ontspanning en neem als dat nodig is even afstand.
Met speciale dank aan Koos de Boed, Landelijk Coördinator Stichting Suïcide Preventie Centrum; Anoek Braam, Onderzoeker 113 Zelfmoordpreventie; Mirjam van Driel, GZ-Psycholoog 113 Zelfmoordpreventie; Wilco Janssen, GZ-psycholoog 113 Zelfmoordpreventie; Marjolein Korste, Online Therapeut 113 Zelfmoordpreventie; Yvonne Luigjes, Onderzoeker 113 Zelfmoordpreventie; Lizanne Schweren, Onderzoeker 113 Zelfmoordpreventie
